„Protagonista” to etymologicznie „pierwszy aktor”, postać, która wychodzi przed szereg i prowadzi za sobą pozostałych, inicjuje działania, uruchamia lawinę zdarzeń. Nieoczywistymi protagonistami w powieści Sebastiana są  uprzedzenia społeczne. To one poprzedzają każdą myśl, każdy gest i czyn. To one dyrygują jednostkami i masami, wskazując im cel i skłaniając do anihilacji innych jednostek i grup. Sebastian portretuje upiory wykluczenia i nienawiści, które od tysięcy lat zamieniają ludzkie życie w piekło. W kraju, w którym antysemityzm wciąż jest poważnym problemem, ta powieść powinna być lekturą obowiązkową.

Grzegorz Jankowicz